Tak, przy SIBO może dojść do spadku masy ciała, szczególnie w przypadkach długotrwałych lub nieleczonych. Jednak nie jest to regułą. Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO, z ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to zaburzenie, które prowadzi do nadmiernego namnażania się bakterii w odcinku jelita, w którym zwykle występuje ich niewielka liczba. Konsekwencje tego procesu mogą obejmować m.in. zaburzenia wchłaniania, wzdęcia, biegunki, niedobory składników odżywczych i właśnie redukcję masy ciała.
Nie każdy pacjent z SIBO chudnie, ale zmiana masy ciała – zarówno spadek, jak i przyrost – może być objawem zaburzeń mikroflory i niewłaściwego metabolizmu związanych z tym schorzeniem. W dalszej części artykułu wyjaśniamy, dlaczego u niektórych osób masa ciała spada, a u innych nie, i jakie mechanizmy utrudniają lub ułatwiają odchudzanie przy SIBO.
Czy przy chorobie SIBO się chudnie?
W przebiegu SIBO może dojść do chudnięcia, ale nie jest to objaw obowiązkowy. Występowanie redukcji masy ciała zależy od kilku czynników:
1. Zaburzenia wchłaniania makroskładników
Namnażające się bakterie w jelicie cienkim zużywają składniki odżywcze jeszcze zanim zostaną one wchłonięte przez organizm. Dotyczy to zwłaszcza węglowodanów i tłuszczów. Dodatkowo fermentacja węglowodanów przez bakterie powoduje powstawanie nadmiaru gazów, które uszkadzają nabłonek jelitowy i pogłębiają zaburzenia wchłaniania. Efektem może być biegunka tłuszczowa i utrata kalorii z kałem, co z czasem prowadzi do niedożywienia i spadku wagi.
2. Niedobory witamin i minerałów
Przy SIBO często dochodzi do niedoborów witaminy B12, żelaza, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) oraz wapnia. Ich deficyt wpływa na ogólne osłabienie organizmu, pogorszenie metabolizmu i może skutkować ubytkiem masy mięśniowej – zwłaszcza jeśli problem trwa długo.
3. Zmniejszony apetyt i dolegliwości po jedzeniu
Wielu pacjentów z SIBO doświadcza dyskomfortu po posiłkach – uczucia pełności, wzdęć, bólu brzucha, odbijania. To z kolei prowadzi do redukcji spożycia kalorii z powodu niechęci do jedzenia. W takich przypadkach utrata masy ciała jest skutkiem nie tylko zaburzeń wchłaniania, ale również zmniejszonego apetytu i ograniczenia ilości jedzenia.
4. Biegunki i zwiększona perystaltyka
U niektórych osób z SIBO występuje dominujący typ biegunkowy (SIBO-D), który przyspiesza pasaż jelitowy i zmniejsza czas na wchłonięcie substancji odżywczych. To kolejny czynnik sprzyjający chudnięciu.
Warto jednak zaznaczyć, że spadek masy ciała w SIBO nie zawsze jest pożądany – często ma charakter patologiczny i wiąże się z utratą masy mięśniowej, odwodnieniem lub niedożywieniem. W takich sytuacjach leczenie musi obejmować nie tylko antybiotykoterapię, ale także dietoterapię i uzupełnienie niedoborów.
Czy trudno jest schudnąć, jeśli ma się SIBO?
Choć u niektórych osób SIBO prowadzi do niezamierzonego chudnięcia, to dla innych utrata masy ciała bywa bardzo trudna, a wręcz niemożliwa bez leczenia choroby podstawowej. Istnieje kilka powodów, dla których SIBO może utrudniać odchudzanie:
1. Stan zapalny i stres metaboliczny
Przewlekły stan zapalny w jelicie cienkim związany z nadmiarem bakterii powoduje zaburzenia hormonalne i metaboliczne. Dochodzi do zwiększonego wydzielania kortyzolu (hormonu stresu), co sprzyja gromadzeniu tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicy brzucha. Jednocześnie dochodzi do oporności na insulinę, co utrudnia redukcję masy ciała mimo diety.
2. Rozchwiany mikrobiom a apetyt
Nadmierny wzrost bakterii w jelicie cienkim wpływa na funkcjonowanie osi mózg-jelito. Może dochodzić do zaburzeń sygnałów głodu i sytości, nadmiernych zachcianek na cukier oraz wahania nastroju, które utrudniają utrzymanie zdrowej diety. Z tego powodu osoby z SIBO mogą jeść nieregularnie lub zbyt kalorycznie, mimo objawów ze strony układu pokarmowego.
3. Ograniczenia dietetyczne
Dieta eliminacyjna stosowana w leczeniu SIBO (np. dieta FODMAP, SCD, GAPS) ogranicza wiele produktów, w tym część warzyw, owoców i źródeł błonnika. Jeśli nie jest dobrze zbilansowana, może prowadzić do braku uczucia sytości, problemów trawiennych i niestabilności kalorycznej diety, co utrudnia skuteczne odchudzanie.
4. Brak aktywności fizycznej
Dolegliwości jelitowe często ograniczają chęć do podejmowania aktywności fizycznej. Osoby z SIBO skarżą się na zmęczenie, wzdęcia czy lęk przed wyjściem z domu z powodu biegunek. Brak ruchu to kolejny czynnik, który blokuje redukcję masy ciała.
Dlatego próby odchudzania przy aktywnym SIBO często kończą się niepowodzeniem, dopóki nie zostanie wprowadzone odpowiednie leczenie i przywrócona równowaga mikrobiologiczna w jelicie cienkim.
Przy SIBO może dochodzić do spadku masy ciała, ale nie jest to objaw powszechny ani jednoznaczny. U części pacjentów dominują biegunki, zaburzenia wchłaniania i niedożywienie, co skutkuje chudnięciem. U innych – SIBO utrudnia odchudzanie poprzez wpływ na hormony, mikrobiotę i metabolizm.
Najważniejsze w leczeniu SIBO jest zidentyfikowanie jego przyczyny, wdrożenie celowanej antybiotykoterapii (np. rifaksyminy), uzupełnienie niedoborów, odpowiednia dieta eliminacyjna oraz – w razie potrzeby – probiotykoterapia.
Jeśli masz objawy SIBO i zauważasz niezamierzony spadek masy ciała lub trudności z odchudzaniem – nie próbuj działać na własną rękę. Skonsultuj się z gastroenterologiem lub dietetykiem klinicznym specjalizującym się w zaburzeniach mikrobioty jelitowej.
