Czym dokładnie jest hiperakuzja, co ją powoduje i czy można ją skutecznie leczyć? W tym artykule znajdziesz wszystkie kluczowe informacje.
Co to jest hiperakuzja? Przyczyny, objawy i możliwości leczenia nadwrażliwości słuchowej
Hiperakuzja to stosunkowo mało znane, ale wyjątkowo uciążliwe zaburzenie zmysłu słuchu. Osoby z tą dolegliwością odbierają codzienne dźwięki jako zbyt głośne, drażniące lub wręcz bolesne. Zwykłe odgłosy – takie jak klikanie klawiatury, rozmowa w tłumie czy dźwięk zmywarki – mogą wywoływać uczucie niepokoju, stresu, a nawet fizycznego dyskomfortu.
Jakie są przyczyny hiperakuzji?
Hiperakuzja nie jest chorobą samą w sobie, lecz objawem zaburzenia funkcjonowania układu słuchowego lub nerwowego. Przyczyny nadwrażliwości na dźwięki mogą być bardzo zróżnicowane. W wielu przypadkach są one powiązane z wcześniejszymi problemami zdrowotnymi lub długotrwałym narażeniem na hałas.
Jednym z głównych czynników sprzyjających hiperakuzji jest uszkodzenie komórek rzęsatych w ślimaku ucha wewnętrznego, np. w wyniku ekspozycji na zbyt głośne dźwięki. Z tego powodu na hiperakuzję często cierpią muzycy, pracownicy przemysłowi, wojskowi czy osoby przebywające na koncertach bez ochrony słuchu.
Kolejne potencjalne przyczyny hiperakuzji to:
- urazy głowy i mózgu (np. w wyniku wypadku),
- porażenie nerwu twarzowego (np. w chorobie Bella),
- schorzenia neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane, migrena, padaczka),
- choroby ucha środkowego i wewnętrznego (np. choroba Ménière’a),
- przewlekły stres, depresja i zaburzenia lękowe,
- autyzm lub zespół Aspergera (w tych przypadkach nadwrażliwość dźwiękowa bywa jednym z objawów),
- stosowanie niektórych leków ototoksycznych (np. niektóre antybiotyki, leki chemioterapeutyczne).
Warto dodać, że hiperakuzja może wystąpić również po infekcjach wirusowych (takich jak COVID-19), zabiegach chirurgicznych w obrębie głowy lub bez wyraźnej, uchwytnej przyczyny.
Jak objawia się nadwrażliwość słuchowa?
Objawy hiperakuzji mogą być zróżnicowane, ale najczęściej obejmują przesadne postrzeganie codziennych dźwięków jako wyjątkowo głośnych, męczących lub nieprzyjemnych. Osoby z nadwrażliwością słuchową często opisują, że hałas „przebija się przez głowę”, „rozrywa uszy” lub wywołuje fizyczny ból.
Do najczęstszych objawów hiperakuzji należą:
- drażliwość w reakcji na zwykłe dźwięki (np. szelest papieru, dźwięk nożyczek, tykanie zegara),
- uczucie dyskomfortu, napięcia lub bólu w uchu po ekspozycji na dźwięk,
- unikanie hałaśliwego otoczenia (np. sklepów, restauracji, imprez rodzinnych),
- problemy z koncentracją i snem w obecności hałasu,
- nadmierna reakcja emocjonalna – lęk, rozdrażnienie, przygnębienie,
- czasem towarzyszące szumy uszne (tinnitus),
- uczucie zatkanego ucha lub nadmierna percepcja dźwięków wewnętrznych (np. odgłos przełykania, oddychania, bicia serca).
W skrajnych przypadkach hiperakuzja może prowadzić do społecznej izolacji i znacząco pogorszyć jakość życia. Osoba cierpiąca na nadwrażliwość słuchową może przestać wychodzić z domu, ograniczyć kontakty z innymi, a nawet zrezygnować z pracy.
Jakie są objawy nadwrażliwości na wysokie dźwięki?
Nadwrażliwość na wysokie częstotliwości dźwięków to jedna z odmian hiperakuzji. Osoby dotknięte tym problemem szczególnie źle reagują na ostre, piskliwe dźwięki, takie jak:
- dźwięk kluczy, talerzy, sztućców,
- skrzypienie drzwi lub podłogi,
- gwizdy i piski elektroniczne (np. alarmy, sygnały telefonów),
- dźwięki sprzętów AGD (mikrofale, czajniki elektryczne, ekspresy do kawy),
- dziecięcy płacz lub krzyk.
Często już sama zapowiedź takiego dźwięku powoduje napięcie mięśniowe, lęk lub reakcję obronną. Tego typu nadwrażliwość bywa szczególnie uciążliwa w przestrzeni publicznej, gdzie trudno uniknąć bodźców o wysokiej częstotliwości.
Czy da się wyleczyć nadrażliwość dźwiękową?
Leczenie hiperakuzji zależy przede wszystkim od przyczyny, nasilenia objawów oraz indywidualnych uwarunkowań pacjenta. Choć całkowite wyleczenie nie zawsze jest możliwe, to istnieją skuteczne metody terapii, które pozwalają znacznie złagodzić objawy i poprawić komfort życia.
Oto najczęściej stosowane sposoby leczenia nadwrażliwości słuchowej:
- Terapia dźwiękiem (sound therapy)
Opiera się na stopniowej desensytyzacji – pacjent słucha przez określony czas neutralnych, przyjemnych dźwięków (np. szumów, białego szumu) w celu zmniejszenia reaktywności układu słuchowego. To jedna z najskuteczniejszych i najlepiej przebadanych metod leczenia hiperakuzji. - Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)
Skierowana głównie do osób, u których hiperakuzja współwystępuje z lękiem, depresją lub fobiami. Pomaga zmniejszyć napięcie i lęk związany z dźwiękami oraz wypracować nowe strategie radzenia sobie. - Leczenie farmakologiczne
W niektórych przypadkach stosuje się leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe lub uspokajające. Nie leczą one bezpośrednio hiperakuzji, ale mogą znacząco poprawić funkcjonowanie w przypadku nadmiernej reakcji emocjonalnej. - Używanie ochronników słuchu z filtrem
W przypadku znacznej nadwrażliwości warto korzystać ze specjalnych zatyczek do uszu lub słuchawek z funkcją redukcji hałasu. Ważne jednak, aby nie izolować się całkowicie od dźwięków, co może pogłębiać problem. - Trening uważności (mindfulness), relaksacja
Regularne techniki relaksacyjne, joga, medytacja i oddychanie przeponowe pomagają zmniejszyć poziom stresu i napięcia związanego z bodźcami słuchowymi.
W leczeniu hiperakuzji kluczowe znaczenie ma cierpliwość i systematyczność. Terapia może trwać wiele miesięcy, ale przynosi stopniową poprawę.
Czym jest hiperakuzja i jak sobie z nią radzić?
Hiperakuzja to zaburzenie słuchowe objawiające się nadmierną wrażliwością na dźwięki, które dla innych są neutralne lub wręcz niezauważalne. Może być wynikiem wielu różnych przyczyn – od urazów, przez schorzenia neurologiczne, aż po przewlekły stres. Objawy hiperakuzji obejmują drażliwość na codzienne odgłosy, fizyczny ból, unikanie hałasu i obniżenie jakości życia.
Na szczęście nadwrażliwość słuchowa jest zaburzeniem, które można leczyć. Terapia dźwiękiem, wsparcie psychologiczne, odpowiednie strategie radzenia sobie z hałasem oraz – w razie potrzeby – farmakoterapia, mogą przynieść ulgę i poprawić komfort życia osób dotkniętych tą dolegliwością.
Jeśli zauważasz u siebie lub bliskiej osoby objawy hiperakuzji, warto skonsultować się z laryngologiem, audiologiem lub terapeutą słuchu, aby rozpocząć odpowiednie działania terapeutyczne jak najszybciej.
