Seksomnia to stosunkowo rzadkie, lecz fascynujące zaburzenie snu należące do kategorii parasomnii. Osoby cierpiące na tę przypadłość podejmują aktywność seksualną podczas snu – bez świadomości, kontroli i pamięci tych działań po przebudzeniu. Seksomnia może przybierać różne formy, od masturbacji, przez pieszczoty, po próby odbycia stosunku płciowego. Choć brzmi to jak temat z pogranicza sensacji, zjawisko to ma poważne implikacje medyczne, psychologiczne i społeczne.
Czy seksomnia jest chorobą?
Tak, seksomnia jest uznawana za jedno z zaburzeń snu, klasyfikowane jako forma parasomnii, czyli nieprawidłowych zachowań występujących w trakcie snu. Oficjalnie wpisana jest do Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu (ICSD-3). To nie jest przejaw perwersji ani celowe zachowanie – to zaburzenie neurologiczne, które może dotknąć osoby niezależnie od ich wieku czy stylu życia.
Choć nie każdy przypadek seksomnii wymaga leczenia, to powtarzalność epizodów, ich wpływ na życie seksualne, związki, zdrowie psychiczne czy nawet kwestie prawne sprawiają, że często wymaga ona diagnozy i wsparcia specjalistów – neurologów, psychiatrów czy somnologów.
Co się dzieje podczas seksomnii?
Podczas epizodu seksomnii osoba znajduje się w stanie częściowego wybudzenia ze snu głębokiego, zwanego fazą NREM (non-rapid eye movement). Mimo że ciało wykonuje skoordynowane ruchy, mózg nie jest w pełni świadomy. Dochodzi do tzw. rozszczepienia funkcji mózgowych: obszary odpowiedzialne za motorykę są aktywne, podczas gdy struktury odpowiedzialne za świadomość – pozostają uśpione.
W stanie seksomnii osoba może:
- rozbierać się,
- dotykać siebie lub partnera,
- uprawiać seks,
- wypowiadać treści seksualne.
Najbardziej niepokojącym aspektem seksomnii jest całkowity brak świadomości tych działań. Po przebudzeniu osoba najczęściej nie pamięta żadnych szczegółów z epizodu. To prowadzi do szoku, poczucia winy, a nawet konfliktów w związkach. W niektórych przypadkach dochodzi do sytuacji prawnych, gdy druga osoba czuje się ofiarą działań seksualnych wykonanych podczas snu.
Dlaczego rozbieram się przez sen?
Rozbieranie się przez sen to jedna z form nieświadomego zachowania nocnego i może, ale nie musi być objawem seksomnii. Może to być również objaw innych parasomnii, takich jak lunatyzm (somnambulizm). W przypadku seksomnii czynność ta ma zazwyczaj kontekst erotyczny i może prowadzić do dalszych działań seksualnych. Przyczyną tego typu zachowań może być:
- brak snu lub jego nieregularny rytm,
- stres i napięcia emocjonalne,
- spożycie alkoholu lub narkotyków,
- stosowanie leków wpływających na układ nerwowy,
- genetyczna predyspozycja do parasomnii.
Jeśli rozbieranie się przez sen zdarza się częściej i towarzyszą mu inne zachowania o charakterze seksualnym, warto zgłosić się do lekarza specjalizującego się w zaburzeniach snu.
Jakie są kryteria seksomnii?
Aby mówić o seksomnii jako zaburzeniu wymagającym diagnozy medycznej, muszą być spełnione określone kryteria diagnostyczne:
- Obecność zachowań seksualnych podczas snu, np. masturbacja, stymulacja partnera, próby stosunku.
- Brak świadomości i kontroli nad tymi zachowaniami.
- Niepamięć epizodu po przebudzeniu.
- Wykluczenie innych przyczyn takich jak ataki padaczkowe, efekty leków lub zaburzenia psychiczne.
- Obecność fazy snu NREM – udokumentowana za pomocą badania polisomnograficznego (PSG).
- Uciążliwość epizodów – wpływająca na relacje, zdrowie psychiczne lub bezpieczeństwo pacjenta.
Diagnozę stawia się zazwyczaj na podstawie wywiadu medycznego oraz specjalistycznych badań snu w laboratorium, podczas których rejestruje się fale mózgowe, ruchy ciała i inne parametry fizjologiczne.
Czy Ambien może powodować seksomnię?
Ambien (substancja czynna: zolpidem) to lek nasenny z grupy niebenzodiazepinowych agonistów receptorów GABA. Jest często przepisywany w leczeniu bezsenności. Niestety, u części pacjentów może wywoływać niepożądane efekty uboczne – w tym parasomnie, a nawet seksomnię.
Użytkownicy Ambien zgłaszali:
- lunatykowanie,
- nieświadome jedzenie w nocy,
- prowadzenie pojazdów we śnie,
- aktywność seksualną bez świadomości.
Zolpidem wpływa na układ nerwowy w sposób, który może zaburzyć normalną architekturę snu i zwiększyć ryzyko występowania parasomnii. Szczególnie groźne jest łączenie go z alkoholem, innymi lekami nasennymi lub stosowanie w większych dawkach niż zalecane.
Osoby, u których wystąpiły nietypowe zachowania podczas snu po zastosowaniu Ambien, powinny natychmiast skonsultować się z lekarzem i rozważyć zmianę leku lub całkowite zaprzestanie jego stosowania.
Seksomnia – co dalej?
Jeśli podejrzewasz u siebie lub bliskiej osoby seksomnię, warto podjąć następujące kroki:
- Prowadź dziennik snu – zapisuj godziny zasypiania, budzenia się i wszelkie nietypowe zdarzenia.
- Unikaj alkoholu i substancji psychoaktywnych – mogą nasilać objawy.
- Zadbaj o higienę snu – regularne godziny snu, unikanie światła niebieskiego, relaks przed snem.
- Zasięgnij porady lekarza – najlepiej neurologa lub somnologa.
- Rozważ badanie polisomnograficzne – aby potwierdzić diagnozę i wykluczyć inne zaburzenia snu.
W niektórych przypadkach skuteczne okazują się leki z grupy benzodiazepin lub leki przeciwdepresyjne – stosowane wyłącznie pod ścisłą kontrolą lekarza.
Seksomnia to rzadkie, ale poważne zaburzenie snu, które może wpływać na relacje, zdrowie psychiczne, a nawet skutkować problemami prawnymi. Kluczowe jest jej rozpoznanie, zrozumienie mechanizmów i – w razie potrzeby – wdrożenie odpowiedniego leczenia. Dzięki rosnącej świadomości społecznej i dostępności nowoczesnej diagnostyki coraz więcej osób otrzymuje właściwą pomoc. Nie warto wstydzić się problemu – seksomnia to nie „dziwactwo”, lecz realna jednostka medyczna, którą można skutecznie kontrolować.
