Wielu rodziców zastanawia się, czy grupa krwi ich dziecka może być inna niż ich własna. To pytanie pojawia się zwłaszcza wtedy, gdy wyniki badań laboratoryjnych pokazują niespodziewane wartości. W rzeczywistości dziedziczenie grupy krwi to złożony, ale dobrze poznany proces, zależny od genów obojga rodziców. W artykule wyjaśniamy, po kim dziecko dziedziczy grupę krwi, czy możliwe jest posiadanie innej grupy krwi niż rodzice, a także czy dziecko może mieć grupę krwi Rh minus, jeśli rodzice mają Rh plus. Na końcu dowiesz się również, w jakich sytuacjach dziecko może mieć grupę 0.
Po kim dziecko dziedziczy grupę krwi?
Grupa krwi to cecha dziedziczona genetycznie – każdy człowiek otrzymuje po jednym genie od każdego z rodziców. Układ grup krwi ABO opiera się na trzech głównych allelach:
- A,
- B,
- 0 (O).
Allele A i B są dominujące, natomiast 0 jest recesywne. Oznacza to, że aby dziecko miało grupę 0, musi otrzymać po jednym genie 0 od obojga rodziców.
Przykładowo:
- jeśli oboje rodzice mają grupę A, dziecko może mieć A lub 0,
- jeśli jedno z rodziców ma A, a drugie B, dziecko może mieć A, B, AB lub 0,
- jeśli oboje rodzice mają 0, dziecko będzie miało wyłącznie 0.
Dziedziczenie grupy krwi jest więc w pełni zależne od kombinacji genów przekazanych przez matkę i ojca. Warto jednak pamiętać, że wyniki badań mogą nie być oczywiste – grupa krwi ujawnia jedynie efekt działania genów, nie zawsze widać, jaki wariant allelu rodzic przekazuje.
Czy możliwe jest posiadanie innej grupy krwi niż rodzice?
Tak – dziecko może mieć inną grupę krwi niż rodzice, i jest to całkowicie normalne. Nie oznacza to pomyłki w szpitalu ani błędu w laboratorium. Wynika to z faktu, że każdy człowiek posiada dwa allele, ale ujawnia się tylko dominujący zestaw.
Przykładowo:
- jeśli matka ma grupę A, może mieć genotyp AA lub A0,
- jeśli ojciec ma grupę B, może mieć genotyp BB lub B0.
W takiej sytuacji dziecko może odziedziczyć gen 0 od matki i 0 od ojca – wtedy jego grupa krwi będzie 0, mimo że żadne z rodziców tej grupy „na zewnątrz” nie ma.
Z tego powodu laboratoria i genetycy zawsze podkreślają, że grupa krwi nie jest wystarczającym narzędziem do ustalenia pokrewieństwa. To, że dziecko ma inną grupę krwi niż rodzice, nie świadczy o błędzie – to naturalny efekt dziedziczenia.
Ciekawostką jest też, że istnieją rzadkie mutacje genetyczne, które powodują powstawanie tzw. nietypowych fenotypów krwi (np. grupa Bombay, oznaczana jako hh). W takim przypadku testy laboratoryjne mogą początkowo dawać błędne wyniki, ponieważ organizm nie wytwarza typowych antygenów A i B.
Czy dziecko może mieć grupę krwi minus, jak rodzice mają plus?
To jedno z najczęstszych pytań rodziców i również tu odpowiedź brzmi: tak, to możliwe. Grupa krwi ma nie tylko oznaczenie literowe (A, B, AB, 0), ale również czynnik Rh, który może być dodatni (+) lub ujemny (–). Czynnik Rh zależy od obecności białka (antygenu D) na powierzchni czerwonych krwinek.
Gen Rh+ jest dominujący, a Rh– recesywny. Oznacza to, że:
- jeśli oboje rodzice mają Rh+, ale są nosicielami genu Rh– (czyli mają genotyp +/–), istnieje 25% szans, że dziecko odziedziczy po nich oba geny Rh– i będzie miało grupę krwi Rh–;
- jeśli jedno z rodziców ma Rh–, a drugie Rh+, ryzyko, że dziecko będzie Rh–, wzrasta do 50%.
Taka sytuacja może mieć znaczenie medyczne w czasie ciąży. Jeśli matka ma grupę Rh–, a dziecko Rh+, może dojść do tzw. konfliktu serologicznego. Organizm kobiety wytwarza przeciwciała przeciwko krwinkom dziecka, co w kolejnych ciążach może prowadzić do powikłań. Dlatego każda kobieta w ciąży ma obowiązkowo oznaczaną grupę krwi, a w razie potrzeby otrzymuje immunoglobulinę anty-D, która zapobiega powstaniu przeciwciał.
W praktyce więc dziecko może mieć Rh minus, nawet gdy oboje rodzice mają „plus”, o ile są nosicielami genu recesywnego Rh–.
Kiedy dziecko ma grupę krwi 0?
Grupa krwi 0 (czytana jako „zero”, choć często zapisywana literą „O”) jest szczególna, ponieważ jej posiadacze mogą oddawać krew praktycznie każdemu. Dziedziczenie tej grupy wymaga jednak określonej kombinacji genów – dziecko musi otrzymać po jednym genie 0 od obojga rodziców.
Oznacza to, że:
- jeśli jedno z rodziców ma grupę 0, a drugie A, B lub AB, dziecko może mieć grupę 0, ale nie musi – wszystko zależy od tego, czy rodzic z grupą A lub B posiada w genotypie allel 0,
- jeśli oboje rodzice mają grupę 0, dziecko będzie miało zawsze grupę 0 – nie ma innej możliwości.
Warto też wiedzieć, że grupa krwi nie wpływa na zdrowie dziecka ani na jego rozwój. Ma jednak znaczenie w medycynie – np. przy transfuzjach krwi, transplantacjach narządów i w diagnostyce konfliktów serologicznych w czasie ciąży.
Dlaczego warto znać grupę krwi swoją i dziecka?
Znajomość grupy krwi to nie tylko ciekawostka, ale także ważna informacja medyczna. Może uratować życie w nagłych sytuacjach, gdy potrzebna jest szybka transfuzja. U kobiet w ciąży pozwala wcześnie wykryć ryzyko konfliktu Rh i wdrożyć odpowiednie działania profilaktyczne.
Dla rodziców wiedza o zasadach dziedziczenia to również sposób na rozwianie wątpliwości – fakt, że dziecko ma inną grupę krwi niż rodzice, nie oznacza błędu ani tajemnicy rodzinnej. To po prostu efekt naturalnego dziedziczenia genów, które rządzą się swoimi prawami.
Jeśli chcesz sprawdzić grupę krwi dziecka, możesz to zrobić poprzez badanie z krwi żylnej w laboratorium – jest bezpieczne, szybkie i dostępne bez skierowania. Warto też zapisać wynik w książeczce zdrowia dziecka, bo w razie wypadku lekarze mogą zareagować natychmiast.
